МОТИВАЦИЯ ВЫБОРА ПРОФЕССИИ ПЕДАГОГА В ЭПОХУ ЦИФРОВЫХ ИЗМЕНЕНИЙ: ИССЛЕДОВАНИЕ С ИСПОЛЬЗОВАНИЕМ ШКАЛЫ (D)FIT-CHOICE

• Published in: Ķ. Žu̇banov atyndaġy Aķtôbe ôṇìrlìk memlekettìk universitetìnìṇ habaršysy Vol. 80; no. 2; pp. 170 - 179
• Main Authors: РАМАЗАНОВА Д.Ж., МАХАТОВА Г.А.
• Format: Journal Article
• Language: Russian
• Published: 30.06.2025
• ISSN: 2312-475X; 3079-0883
• DOI: 10.70239/arsu.2025.t80.n2.20

This article examines the motivation for choosing a profession among future teachers using the (D)FIT-Choice scale. In the context of global digitalization and transformation of the educational environment, understanding the factors influencing the choice of a teaching profession is becoming especially relevant. The purpose of the study was to adapt the international (D)FIT-choice tool to the Kazakhstani context and assess its reliability. The study involved 417 undergraduate and graduate students of the Faculty of Pedagogy and Management in Education. The methodology included translation and cultural adaptation of the scale, as well as testing its reliability. The results confirmed the high reliability of the scale and its compliance with the original structure. Data analysis showed that among the perceptual factors, “professional expertise” and “high workload” received high marks, and among the motivational factors - “internal value of the subject”, “internal value of teaching” and “shaping the future of children and adolescents”. This indicates that future teachers, on the one hand, are aware of the complexity and professional requirements of the profession, and on the other hand, have a strong internal and altruistic motivation focused on the value of teaching and its impact on the future of students. At the same time, the indicators on the scales of “backup profession”, “social restraint”, “time for family”, “previous experience of using digital technologies” and “social status” were below average, which indicates that students do not consider teaching as a backup career, experience minimal social pressure when choosing a profession, have limited digital teaching experience and maintain a low social prestige of the teaching profession. The adapted scale demonstrated good suitability for use in the Kazakhstani educational environment, which allows us to recommend it for further research on the motivation for choosing a teaching profession. The data obtained can be useful for developing educational programs, as well as for increasing the prestige of the teaching profession in the context of digital transformation. В данной статье исследуется мотивация выбора профессии среди будущих педагогов с использованием шкалы (D)FIT-Choice. В условиях глобальной цифровизации и трансформации образовательной среды понимание факторов, влияющих на выбор педагогической профессии, становится особенно актуальным. Цель исследования заключалась в адаптации международного инструмента (D)FIT-choice к казахстанскому контексту и оценке его надежности. В исследовании приняли участие 417 студентов и магистрантов факультета педагогики и менеджмента в образовании. Методика включала перевод и культурную адаптацию шкалы, а также проверку её надежности. Результаты подтвердили высокую надежность шкалы и её соответствие исходной структуре. Анализ данных показал, что среди перцептивных факторов высокие оценки получили «профессиональная экспертность» и «высокая нагрузка», а среди мотивационных факторов — «внутренняя ценность предмета», «внутренняя ценность преподавания» и «формирование будущего детей и подростков». Это свидетельствует о том, что будущие педагоги, с одной стороны, осознают сложность и профессиональные требования профессии, с другой — обладают сильной внутренней и альтруистической мотивацией, ориентированной на ценность преподавательской деятельности и влияние на будущее учащихся. В то же время показатели по шкалам «запасной вариант профессии», «социальное сдерживание», «время для семьи», «предшествующий опыт использования цифровых технологий» и «социальный статус» оказались ниже средних, что указывает на то, что студенты не рассматривают педагогическую деятельность как резервную карьеру, испытывают минимальное социальное давление при выборе профессии, обладают ограниченным цифровым педагогическим опытом и сохраняется представление о низком социальном престиже педагогической профессии. Адаптированная шкала продемонстрировала хорошую пригодность для использования в казахстанской образовательной среде, что позволяет рекомендовать её для дальнейших исследований мотивации выбора педагогической профессии. Полученные данные могут быть полезны для разработки образовательных программ, а также для повышения престижа профессии педагога в условиях цифровой трансформации.  Бұл мақалада болашақ педагогтердің кәсіби таңдаудағы мотивациясы (Digital) FIT-Choice шкаласын қолдану арқылы зерттеледі. Ғаламдық цифрландыру мен білім беру ортасының трансформациясы жағдайында педагог мамандығын таңдауға әсер ететін факторларды түсіну өзекті бола түсуде. Зерттеудің мақсаты – халықаралық (Digital) FIT-Choice құралын Қазақстандық контекстке бейімдеу және оның сенімділігін бағалау болды. Зерттеуге педагогикалық факультеттің 417 студенті мен магистранттары қатысты. Әдістеме шкаланы аудару, мәдени бейімдеу және сенімділігін тексеру кезеңдерін қамтыды. Зерттеу нәтижелері шкаланың жоғары сенімділігін және бастапқы құрылымға сәйкестігін растады. Мәліметтерді талдау барысында «кәсіби құзыреттілік» пен «жоғары жүктеме» факторлары  жоғары бағаланғанын, ал мотивациялық факторлар ішінде «пәннің ішкі құндылығы», «оқытудың ішкі құндылығы» және «балалар мен жасөспірімдердің болашағын қалыптастыру» алдыңғы орынға шыққанын көрсетті. Бұл болашақ педагогтардың бір жағынан кәсіптің күрделілігі мен кәсіби талаптарын түсінетінін, екінші жағынан оқыту ісінің құндылығы мен жас ұрпақтың болашағына әсер етуге бағытталған ішкі‑альтруистік мотивацияға ие екенін дәлелдейді. Сонымен қатар «қосалқы кәсіп», «әлеуметтік тежеу», «отбасыға уақыт бөлу мүмкіндігі», «цифрлық технологияларды қолданудағы алдыңғы тәжірибе» және «әлеуметтік мәртебе» шкалалары орта деңгейден төмен нәтиже көрсетті. Бұл білім алушылардың педагогикалық қызметті резервтік мамандық ретінде қарастырмайтынын, мамандық таңдауда сыртқы қысымның аздығын, цифрлық педагогикалық тәжірибенің шектеулі екенін және қоғамда педагог мәртебесінің төмен қабылданатынын білдіреді. Бейімделген шкала қазақстандық білім беру ортасында қолдануға жарамды екенін дәлелдеді және бұл құралды педагог кәсібін таңдаудағы мотивацияны одан әрі зерттеу үшін ұсынуға болады. Алынған деректер білім беру бағдарламаларын жетілдіруге, сондай‑ақ цифрлық трансформация жағдайында педагог мәртебесін арттыруға септігін тигізеді.